Mahfi Eğilmez’den Dikkat Çeken Analiz! Hayat Pahalılığına Neden Sessiziz?

FERMİ PARADOKSU VE TÜRKİYE’NİN EKONOMİK SESSİZLİĞİ

İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Büyük Sessizlik Kuramı” başlıklı yazısında, fizikçi Enrico Fermi’nin evrendeki uygarlıkların varlığına rağmen iletişim eksikliğini sorgulayan Fermi Paradoksu’nu Türkiye’nin ekonomik ve sosyal sorunlarına uyarladı. Yüksek enflasyon, düşük büyüme, gelir dağılımındaki bozulma ve orta sınıfın yok olması gibi sorunların yanı sıra toplumun geniş kesimlerinin hayat pahalılığına karşı sessiz kalmasını “Türkiye’ye özgü bir büyük sessizlik” terimi ile ifade etti. Eğilmez, “Satın alma gücümüz eridi, özel okul fiyatları Avrupa’yı geçti, ama kimse sesini çıkarmıyor” dedi ve bu sessizliğin arkasındaki dinamikleri analiz etti.

TÜRKİYE’NİN EKONOMİK SORUNLARI: ORTA SINIF YOK OLUYOR

Eğilmez, Türkiye’deki temel ekonomik sorunları birkaç başlık altında topladı. İlk olarak, yüksek enflasyon ve düşük büyüme oranlarını vurguladı. Ekonomik büyüme son yıllarda duraklarken, enflasyon oranı hızla artıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre, Nisan 2025’te yıllık enflasyon %65’e ulaşmış durumda. Gelir dağılımındaki bozulmayı ele alan Eğilmez, Türkiye’de 68 milyon kişinin düşük gelir seviyesinde yaşadığını ve bu durumun sosyal adaletsizliği artırdığını belirtti.

Orta sınıfın yok olması, Eğilmez’e göre sosyal ve ekonomik dengeleri tehdit eden bir durum. Bu konuyla ilgili olarak, “Orta sınıfın yok olması, çok büyük bir sorun” değerlendirmesini yaptı. Özellikle özel okul fiyatlarının yüksekliği de dikkat çekti; Türkiye’de özel okul ücretleri yıllık ortalama 30 bin dolar. Karşılaştırma yapıldığında, Portekiz’de bu rakam 6 bin dolar, Brezilya’da 5 bin dolar, Fransa ve Almanya’da ise 20 bin dolar olarak bulunuyor. Eğilmez, “Eskiden gelirler düşüktü, ama hayat Avrupa kadar pahalı değildi. Satın alma gücü yüksekti. Şimdi kiralar, otomobil ve gıda fiyatları dünya ortalamalarını aştı” diyerek durumu özetledi.

NEDEN SESSİZLİK?

Eğilmez, toplumun tepkisiz kalma nedenlerini detaylandırdı. Düşük gelir gruplarındaki kabullenişin, durumun “kader” veya “sınav” olarak algılanmasından kaynaklandığını belirtti. Geliri nispeten yüksek olan 17 milyon kişinin daha fazla itirazda bulunduğunu vurguladı, ancak bu itirazların genel durumu etkilemediğini ifade etti. Ayrıca, düşük tutulan kur sebebiyle ekonomik yanılsamanın oluştuğunu da sözlerine ekledi. Eğilmez, bu durumun, yüksek gelir yanılgısı yarattığını ancak gerçek fiyatların Avrupa standartlarını aştığını belirtti.