FAİZLERDEKİ YÜKSELİŞİN NEDENLERİ

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2 Mayıs haftasına ait finansal verileri yayımladı ve TL mevduat faizlerinde gözlemlenen hızlı yükseliş dikkat çekiyor. 1-3 aylık ortalama bileşik TL mevduat faizi, yüzde 57.90’a ulaşarak son dört ayın en yüksek seviyesine tırmanmış durumda. Son 1.5 ayda yaşanan 8 puanlık artış, Merkez Bankası’nın piyasadaki dalgalanmayı azaltma çabalarının ve faiz artırımlarının bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Ancak bu artışın ardındaki dinamikler neler ve vatandaş için bu ne anlama geliyor?

MEVDUAT FAİZLERİ REKOR DÜZEYDE

TCMB verilerine göre, 7 Mart haftasında yüzde 51.45 olan 1-3 aylık bileşik TL mevduat faizi, 14 Mart’ta yüzde 49.91’e düşerek son bir yılın en düşük seviyesine gerilemişti. Ancak bu düşüş çok uzun sürmedi. Hürriyet’in haberine göre, Merkez Bankası’nın TL’yi güçlendirmek için attığı adımlar sonrasında bankalar arasında mevduat faizi rekabeti yeniden alevlendi. Bazı bankalar, yeni müşterilere yönelik yüzde 52’ye kadar faiz oranları sunarken, X platformunda paylaşılan bilgilere göre bileşik getirilerde yüzde 60’ı aşan seviyeler görülebiliyor. Örneğin, 100.000 TL’lik 1 aylık vadeli mevduattan 3.700 TL’lik bir faiz geliri sağlanabiliyor.

OLAĞANÜSTÜ TOPLANTI PİYASALARI ETKİLEDİ

Mevduat faizlerindeki hızlı artışın arkasında, TCMB’nin mart ve nisan aylarındaki eylemleri yer alıyor. 19 Mart’ta iç siyasetteki gelişmelerin piyasalarda yarattığı dalgalanma üzerine TCMB, 20 Mart tarihinde olağanüstü bir Para Politikası Kurulu toplantısı yaptı. Bu toplantıda, gecelik borç verme faizi yüzde 44’ten yüzde 46’ya çıkarılırken, politika faizi yüzde 42.5’te sabit kaldı. Ayrıca, piyasalardaki oynaklığı azaltmak için TL ve döviz likiditesine yönelik ek önlemler alındı, 1 hafta vadeli repo ihalelerine ara verilerek 91 güne kadar likidite senetleri ihraç edildi.

NİSAN’DA FAİZ ARTIRIMLARI DEVAM ETTİ

17 Nisan’daki PPK toplantısında TCMB, politika faizini 350 baz puan artırarak yüzde 46 seviyesine yükseltti. Gecelik borç verme faizi yüzde 49’a, borçlanma faizi ise yüzde 44.5’e çıkarıldı. Bu adım, TL talebini artırmayı ve döviz kurlarındaki dalgalanmayı frenlemeyi amaçlıyordu. Ekonomist Mahfi Eğilmez, X’te yaptığı paylaşımda, TCMB’nin bu hamlesini “doğru yönde bir adım” olarak değerlendirmiş, politika faizinin artırılmasının itibar kaybını önleyeceğini eklemişti. Bazı X kullanıcıları ise bu kararın beklenmedik olduğunu ve TL mevduatını daha cazip hale getirdiğini vurgulamıştı.

BANKA REKABETİ VE VATANDAŞIN KAZANIMLARI

Merkez Bankası’nın faiz artışları, bankaların mevduat faizlerini yukarı çekmelerine neden oldu. Ancak, TCMB’nin ortalama faiz oranı yüzde 57.90 olsa da, bireysel yatırımcılar genellikle daha düşük oranlarla karşılaşıyor. Yine de bazı bankalar, “hoş geldin faizi” kampanyalarıyla yüzde 52’ye varan oranlar sunuyor. X’te paylaşılan bir örnekte, 1 milyon TL’lik 1 aylık vadeli mevduattan 37.000 TL’lik bir getiri elde edilebileceği belirtiliyor. Bu durum, TL mevduatını yeniden cazip hale getirirken, vatandaşların tasarruflarını değerlendirme isteğini artırıyor.

HAZİRAN TOPLANTISI KRİTİK

TCMB’nin bir sonraki Para Politikası Kurulu toplantısı, 19 Haziran 2025’te yapılacak ve bu toplantı faiz politikalarının geleceği açısından belirleyici olacak. Ekonomistler, enflasyon beklentileri ve küresel gelişmelerin TCMB’nin kararlarını etkileyeceğini öngörüyor. Reuters’ın anketine göre, 2025 yıl sonu politika faizi beklentisi yüzde 28.50 seviyesinde. Ancak, enflasyonun yüzde 39’a gerilediği Şubat ayı verileri ve TCMB’nin yüzde 21’lik yıl sonu enflasyon hedefi, faiz indirimlerinin hızını sınırlayabiliyor. Ekonomist Hakan Kara, X’te yaptığı yorumda, ocak ve şubat aylarında enflasyonun yüzde 8’e yaklaşabileceğini belirterek, TCMB’nin temkinli hareket edeceğini ifade etti.

ENFLASYON VE TL TALEBİ DENGESİ

Merkez Bankası, sıkı para politikasıyla enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlama hedefindedir. Şubat 2025’te yıllık enflasyonun yüzde 39’a gerilemesi, dezenflasyon sürecinin güçlendiğine işaret etse de, hizmet enflasyonundaki katılık ve fiyatlama davranışlarındaki riskler devam ediyor. TCMB, TL mevduatının toplam mevduat içindeki payını yüzde 58.6’ya yükseltirken, Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) payını yüzde 6.2’ye düşürmüştür.