Greenpeace Türkiye’nin İstanbul’da gerçekleştirdiği kapsamlı araştırma, “Pestisitler ve Çocuklar” raporunda çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor. İstanbul’un beş büyük zincir marketinden ve semt pazarlarından toplanan 155 sebze ve meyve örneğinde, her üç üründen birinde Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı pestisit kalıntıları tespit ediliyor. Özellikle çocuklar üzerinde ciddi sağlık riskleri oluşturan bu kalıntılar, hormonal bozukluklar, nörolojik sorunlar ve kanserojen etkilerle ilişkilendiriliyor. Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit denetimlerini artırma ve analiz sonuçlarını kamuoyuyla paylaşma çağrısı yapıyor.

GREENPEACE’İN ŞOK BULGULARI

Greenpeace Türkiye’nin “Zehir Etme” kampanyası kapsamında, gıda mühendisi Dr. Bülent Şık tarafından hazırlanan “Pestisitler ve Çocuklar – Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” raporunda, İstanbul’da satılan 14 çeşit sebze ve meyveden alınan 155 örnek uluslararası akredite bir laboratuvarda inceleniyor. Bulgulardan bazıları şöyle:

Mevzuata Aykırılık: 155 örneğin %33’ü (51 ürün) Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun değil. 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı tespit ediliyor.

Çoklu Pestisit: Örneklerin %61’inde (94 ürün) birden fazla pestisit kalıntısı bulunuyor, bazı ürünlerde “kokteyl etkisi” yaratan kombinasyonlar görülebiliyor.

PFAS Kalıntıları: %43’ünde (67 ürün) “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS içeren pestisit kalıntıları tespit ediliyor.

Tehlikeli Pestisitler: %31,6’sında (49 ürün) hormonal sistemi bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen veya üreme sağlığına zarar veren pestisitler bulunuyor.

En Riskli Ürünler: Salamura yaprak (%80), yeşil sivri biber (%70), ıspanak (%67), kıvırcık marul ve armut (%40), üzüm (%40), golden/starking elmalar (%30), dolmalık biber ve patlıcan (%20), domates (%13), portakal (%10), hıyar (%7) olarak sıralanıyor.

ÇOCUK SAĞLIĞI ALARM VERİYOR

Greenpeace, raporunda çocukların pestisitlere karşı yetişkinlerden daha hassas olduğunu belirtiyor. Gelişmekte olan bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerin, pestisitlerin zararlı etkilerini kalıcı hale getirebileceği ifade ediliyor. Bilimsel çalışmalara dayandırılan raporda, pestisit maruziyetinin nörogelişimsel bozukluklar ve kronik hastalıklara yol açabileceği öne sürülüyor. Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, X’te “Limit aşımı bir yana, düşük seviyelerde pestisit bile çocukların nörolojik gelişimini etkileyebilir” diyerek acil önlem çağrısı yapıyor.

2020 RAPORU İLE KARŞILAŞTIRMA

Greenpeace’in 2020 tarihli “Soframızdaki Tehlike: Pestisit” raporunda, 90 sebze örneğinin %15,6’sında mevzuata aykırı pestisit tespit edilmişti. 2025 raporunda bu oranın %33’e yükselmesi, pestisit kullanımındaki denetimsizliğin arttığını gösteriyor. 2020’de bir yeşil biber örneğinde 14 farklı pestisit bulunurken, yeni raporda çoklu kalıntı oranının %61’e çıkması endişe verici bir durum.

TÜRKİYE’DE PESTİSİT KULLANIMI

Greenpeace’e göre, Türkiye’de pestisit kullanımı 1979-2018 arasında yedi kat artarak 59 bin tona ulaştı. Antalya, %9’luk payla en fazla pestisit kullanılan il olurken, Akdeniz Bölgesi %29’la lider konumda. AB’nin 2021-2022 verilerinde, Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde yasaklı pestisit kalıntıları nedeniyle 400’den fazla bildirim yapıldığı iddia ediliyor. Özellikle 2016’da yasaklanan chlorpyrifos ethyl gibi pestisitlerin hâlâ kullanıldığı belirtiliyor.

GREENPEACE’TEN ÇAĞRI

Greenpeace Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı’na şu taleplerde bulunuyor: Pestisit analiz sonuçlarının düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılması, yasaklı ve ruhsatsız pestisit kullanımına karşı sıkı denetim ve organik tarım ile biyolojik mücadele gibi alternatif yöntemlerin teşvik edilmesi. Dr. Bülent Şık, raporda entegre zararlı yönetimi (IPM) ve organik tarımın teşvik edilmesi gerektiğini vurguluyor.