MALTA’NIN ALTIN PASAPORT PROGRAMINA DARBE
Avrupa Birliği, Malta’nın tartışmalı “altın pasaport” programına önemli bir darbe indirdi. Avrupa Birliği Adalet Divanı, yatırım karşılığı vatandaşlık uygulamasının AB yasalarına aykırı olduğuna karar vererek, Malta’nın bu programı derhal durdurmasını talep etti. Mahkeme, “Bir üye devletin vatandaşı olmak, ticari bir ölçüt haline getirilemez” diyerek, AB vatandaşlık statüsünün temel ilkelerine dikkat çekti. Bu karar, hem Malta hem de benzer programlara sahip diğer AB ülkeleri için tarihi bir değişim anlamına geliyor.
Malta’nın 2013 yılında başlattığı “altın pasaport” programı, zengin bireylere hızlı bir şekilde AB vatandaşlığı sunuyordu. Yapılması gerekenler oldukça basitti: En az 600.000 Euro yatırım yapmak, bir mülk almak veya kiralamak ve 10.000 Euro’luk hayır bağışı yapmak. Bunun karşılığında başvuranlar Malta vatandaşı olarak AB’nin sunduğu serbest dolaşım, iç pazara erişim ve seçimlerde oy kullanma imkanlarından faydalanıyordu. Ancak Financial Times’ın yaptığı analizler, bu pasaportların sadece zengin iş insanlarına değil, aynı zamanda siyasi nüfuz sahibi kişilere, yaptırımlarla karşılaşan bireylere ve suçlardan mahkûm olmuş olan kişilere satıldığını açığa çıkardı. 2011-2019 yılları arasında Malta ve Güney Kıbrıs benzer programlarla yaklaşık 130.000 kişinin AB vatandaşı olmasını sağlarken, 21.8 milyar Euro gibi dev bir gelir elde etti. Ancak bu “ticari vatandaşlık” modeli, AB’nin temel değerleriyle çelişkili bir yapı oluşturuyor. Adalet Divanı, “AB vatandaşlığı, birliğin ruhunu yansıtan bir statüdür ve maddi bir alışverişin konusu olamaz” ifadeleriyle bu durumu netleştirdi.
KİMLER PASAPORT ALDI VE İPTAL EDİLECEK Mİ?
Malta’nın “altın pasaport” programı uzun süredir tartışmalara yol açıyordu. Transparency International raporlarına göre, pasaport alan kişiler arasında Rus oligarklar, Çinli iş insanları ve kara para aklama suçlarıyla anılan bireyler yer aldı. Örneğin, vergi dolandırıcılığından mahkûm olan Rus milyoner Pavel Melnikov, Malta vatandaşlığı almış, fakat 2022’de bu vatandaşlığı iptal edilmişti. Melnikov, karara itiraz edeceğini açıklarken, benzer durumda olan diğer kişilerin de hukuki süreç başlatması mümkün görünüyor.
AB göç hukuku uzmanı Simon Cox, Malta’nın verdiği vatandaşlıkların toplu olarak iptal edilmesinin “çok düşük bir ihtimal” olduğunu belirtiyor. Bununla birlikte, suç geçmişi olan veya yaptırımlara tabi olan bireylerin pasaportlarının bireysel olarak geri alınabileceği kaydediliyor. Cox, “Malta, imajını kurtarmak için bazı yüksek profilli iptaller yapabilir, ancak bu süreç hukuki açıdan karmaşık” diyor. Melnikov benzeri itirazlar, iptal süreçlerini uzun yıllar alabilir hale getirebilir.
AB Komisyonu, Malta’nın altın pasaport uygulamasını 2020’de incelemeye aldı. Rusya ve Belarus vatandaşları için programı durdurmasına rağmen diğer ülkeler için sürdürmesi, Komisyon’un tepkisini çekmişti. İhlal süreci başlatan Komisyon, “Vatandaşlık, ödeme ile ölçülebilecek bir meta değildir” diyerek Malta’yı uyardı. Adalet Divanı’nın bu kararının arka planında uzun süren bir mücadele bulunuyordu. Karar, diğer AB ülkelerine de net bir mesaj gönderdi: Vatandaşlık satışı, AB’nin kırmızı çizgisi olarak kabul ediliyor. Güney Kıbrıs, Bulgaristan ve Portekiz gibi ülkeler geçmişte benzer programlar uygularken, AB baskısıyla bu programları ya bıraktı ya da değişikliklere gitmek zorunda kaldı. Malta’nın programı durdurması, bu uygulamaların AB genelinde sona erme ihtimalinin belirmesine yol açıyor.
AB VATANDAŞLIĞI: AYRIŞIM MI, META MI?
AB vatandaşlığı, bir üye ülkenin pasaportuna sahip olanlara pek çok ayrıcalık sunuyor: 27 ülkede serbest dolaşım, iş kurma özgürlüğü, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim ile Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanma hakkı gibi imkanlar sağlıyordu. Ancak altın pasaport programları, bu ayrıcalıkları maddi bir alışverişe indirerek AB’nin “birlik” ruhuna zarar verdi. Avrupa Parlamentosu’nun 2022’de yayınladığı bir rapor, bu programların “organize suç, kara para aklama ve yolsuzluk riskini artırdığı” yönünde uyarılar içeriyordu.
then "Add to Home Screen"