YENİ TEKNOLOJİ İLE İZLENMEKTE OLAN KUŞ TÜRÜ

Iğdır’ın Aras Nehri Kuş Cenneti’nde, büyük bir kuş türü ilk kez hafif bir takip cihazıyla izlenerek göç yolculuğu kayda alındı. KuzeyDoğa Derneği tarafından Tuzluca ilçesindeki Yukarı Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde 2023 yılında yakalanan 28 gram ağırlığında bir büyük kamışçın (Acrocephalus arundinaceus), geleneksel verici sistemlerinin ağırlığını kaldıramadığı için sadece 1 gramlık özel bir cihazla donatıldı. “Geolocator” adı verilen bu küçük cihaz, ışık seviyesine dayalı konum belirliyor ve saati kaydederek kuşun hareketlerini dolaylı olarak izleme fırsatı sunuyor.

AFRİKA’YA YOLCULUK VE GÖÇ DAVRANIŞI

Kuş, takılı cihazla doğal yaşam alanına bırakıldı ve kıtalararası göçünü tamamlayarak Afrika’da kışladıktan sonra yeniden Iğdır’a geri döndü. Üreme bölgesi olan Aras Nehri kıyısındaki ağlara yeniden takılan kuşun üzerindeki cihaz çıkartılarak veriler analiz edilmek üzere indirildi. Böylece bu kuşun göç rotası, mola verdiği duraklar ve kışladığı bölgeler hakkında bilimsel bilgilere ulaşıldı.

TEKNOLOJİNİN KULLANIMI VE ÖNEMİ

KuzeyDoğa Derneği Başkanı Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, kullanılan teknolojinin önemine vurgu yaparak, “Geolocator’lar İngiliz Antarktik Araştırma Ekibi tarafından geliştirildi. Bu cihazlar ne uydu vericisi ne de sinyal yayan bir sistem. Sadece ışık sensörü aracılığıyla gün doğumu ve gün batımı zamanlarını kaydederek kuşun konumunu yaklaşık olarak tespit ediyor” dedi. Şekercioğlu, bu cihazlardan veri elde edebilmek için kuşun yeniden yakalanması gerektiğini belirterek, “Pili çok küçük, sinyal göndermiyor. Verilere ancak kuş geri dönecek ve tekrar ağlara yakalanırsa ulaşabiliyoruz. Bu nedenle, yakalanma olasılığı yüksek olan büyük kamışçın türünü seçtik. Aras Nehri Kuş Cenneti’nde bu türün yeniden yakalanma oranı yüzde 10 civarında, bu da bilimsel çalışma için kabul edilebilir bir oran” ifadelerini kullandı.

İDEAL GÖÇMEN KUŞ OLARAK BÜYÜK KAMIŞÇIN

Şekercioğlu, büyük kamışçının hem uzun göç menziline sahip olduğunu hem de vücut ağırlığı ile cihazı taşıyabilecek sınırda olduğunu belirterek, bu türün ideal bir seçim olduğunu vurguladı: “Yaklaşık 28 gram ağırlığındaki bu kuşa 1 gramlık cihaz takıldı. Daha küçük türler bu cihazı bile taşıyamaz. Bu yönüyle, Türkiye’de ilk kez bu teknolojiyle izlenen kuş olarak bilimsel açıdan önemli bir gelişme kaydetmiş olduk. Elde edilen veriler, diğer küçük göçmen kuş türlerinin göç dinamiklerine dair de ipuçları sunuyor.”