HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN STRATEJİK ÖNEMİ

İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının ardından, dikkati çeken nokta özellikle Hürmüz Boğazı oldu. Küresel petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ticareti açısından kritik bir öneme sahip olan Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’nin dar su yolunu temsil ediyor ve Orta Doğu’daki petrol ile LNG üretimini, Umman Denizi ve Hint Okyanusu üzerinden dünya pazarlarına bağlıyor. Bu boğaz, global petrol ticaretinin yaklaşık üçte birinin aktığı hayati bir deniz yolu olarak öne çıkıyor. Orta Doğu’daki petrol üreticileri, her gün Hürmüz Boğazı aracılığıyla uluslararası piyasalara 17-20 milyon varil ham petrol ve kondensat sevk ediyor. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, bu hacmin yaklaşık yüzde 70’i Asya pazarlarına ulaşıyor. Özellikle Çin, Japonya, Hindistan, Güney Kore, Singapur, Tayland, Pakistan ve Filipinler, Hürmüz Boğazı’ndan petrol alan ana alıcılar arasında yer alıyor. Ayrıca, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin LNG gemilerinin neredeyse tümü, küresel LNG ticaretinin yüzde 20’sini sağlayan bu bölgeden uluslararası piyasalara ulaşıyor.

İSRAİL’İN SALDIRILARI VE OTORİTE ENDİŞELERİ

Hürmüz Boğazı, İsrail’in İran’a yönelik yeni saldırılarından sonra yeniden piyasa üzerinde etkili olmaya başladı. İran, daha önceki gerginliklerde Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğini ifade etmişti ancak şu ana kadar böyle bir durum yaşanmamıştı. Fakat, İsrail’in son askeri eylemleri sonrasında daha geniş bir çatışma ortamı ihtimali, Hürmüz Boğazı’nın kapatılabileceği konusunda endişeleri artırıyor. Bu da petrol ve LNG arzında olası aksaklıklar konusunda kaygılara neden oluyor ve küresel piyasalarda petrol ile doğal gaz fiyatlarını yukarı yönlü etkiliyor.

ASKERİ FAALİYETLERİN ARTAN RİSKİ

İngiltere Deniz Ticaret Organizasyonu (UKMTO), çarşamba günü yaptığı açıklamada, Orta Doğu’da artan gerilimin, kritik su yollarında askeri faaliyetleri artırabileceği ve deniz taşımacılığını olumsuz etkileyebileceğine dair uyarıda bulundu. Baltık ve Uluslararası Denizcilik Konseyi (BIMCO) uzmanları da olası bir saldırının gerilimi artırma ve deniz taşımacılığını doğrudan etkileme potansiyeline sahip olduğunu belirtti. Diğer yandan, bazı analistler, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatmak istememesi için güçlü ekonomik nedenleri olduğunu düşünüyor. Çünkü ülkenin neredeyse tüm petrol ihracatı bu boğazdan geçiyor ve İran’ın önemli ticaret ortağı olan Çin’in petrol ithalatının büyük kısmı da bu noktaya bağlı.

HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN KAPANMASININ SONUÇLARI

Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, LinkedIn üzerinden yaptığı paylaşımda, petrol piyasası açısından “en büyük kabusun” Hürmüz Boğazı’nın kapatılması olacağını vurguladı. Rasmussen, bu dar geçiş noktasının kapanması halinde küresel petrol akışının yüzde 20’sinin olumsuz etkileneceğini, bu durumda petrol fiyatlarının 100 dolara kadar yükselebileceği konusunda uyarılarda bulundu. Ayrıca, İsrail’in İran’a yönelik saldırılar sonrası petrol fiyatları gün içinde yüzde 7’den fazla artarak 73,58 dolara çıkmış ve bu, yaklaşık beş ayın en yüksek seviyesi olarak kayda geçmiştir.

İSRAİL’İN ASKERİ EYLEMLERİ

İsrail, sabah saatlerinde İran’ın başkenti Tahran, Tebriz ve İsfahan’daki Natanz nükleer tesislerine yönelik hava saldırıları düzenledi. Bu saldırılarda, İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri gibi üst düzey askeri yetkililerin yanı sıra 6 nükleer bilim insanı hayatını kaybetti. Ayrıca, İsrail’in Tahran’daki saldırılarında bazı sivil yerleşim yerleri de hedef alındı, çok sayıda sivilin de yaşamını yitirdiği bildirildi.