KARAHANTEPE, DÜNYA ARKEOLOJİSİNİN GÖZBEYAZI

Arkeoloji Dergisi’nin 2025 yılına ait en önemli keşifleri sıraladığı sayısında Karahantepe, dünyanın en önemli keşfi olarak tanımlandı. Dergide yer alan yazıda, “Karahantepe’de ilk taş yapıların altı yıl önce ortaya çıkarılmasından bu yana, bu alan Güneydoğu Anadolu’da Çömlek Öncesi Neolitik dönemde (yaklaşık 12.000 ila 10.200 yıl önce) yaşayan insanların öyküsünü değiştirmeye devam ediyor.” ifadelerine yer verildi. Ayrıca, kazıların sonucunda bulunan T sütununa dair özel bir önem vurgulandı: “Bu yıl da, iki eşsiz keşif sayesinde bir istisna değildi.”

UNUTULMAZ KEŞİFLER

Dergideki makalede, diğer buluntular arasında, oyulmuş bir insan yüzünü içeren T sütunu ile İstanbul Üniversitesi’nden arkeolog Necmi Karul’un dünyadaki en eski üç boyutlu anlatıyı temsil ettiğine inandığı eser koleksiyonu dikkat çekti. Her iki keşif, Neolitik dönemin insanlarının kendilerini nasıl ifade ettiklerine dair yeni bilgiler sunmakta ve bu döneme ait arkeolojik kayıtlarda az bulunan sembolik düşünceye dair zengin kanıtlar sağlamaktadır. Karul’un değerlendirmesine göre, kazılarda ortaya çıkan bu 3 boyutlu heykel, gerçekten değerli bir tespit özelliği taşıyor. Yazıda, “Bölgedeki birçok alanda T şeklinde sütunlar bulunmuş ve uzun zamandır insan figürlerini temsil ettikleri düşünülmüştür. Ancak şimdiye kadar üç boyutlu bir yüze sahip olanına rastlanmamıştı.” denildi.

NEOLİTİK DÜNYA VE KÜLTÜREL SİMGELER

Makalenin devamında yer alan ifadeler, farklı buluntularla birlikte arkeolojik zenginliklerin altını çizdi: “Kazı alanının başka bir yerinde, kasıtlı olarak gömülmüş ve terk edilmiş bir binada, arkeologlar içinde bir taş levha, taş çubuklar ve yaban domuzu, akbaba ve tilkiyi temsil eden bir dizi taş figürü içeren dibi olmayan bir taş kase ortaya çıkardılar.” Karul, bu hayvanların Neolitik insanların öykülerinde önemli bir yer tuttuğunu belirtti. Her bir figür, 3,3 cm yüksekliğinde ve başları kireçtaşı bir halka ile çevrili olarak keşfedildi. Karul, bunların kaseye sembolik bir sırayla yerleştirildiğine inanıyor.

KARAHANTEPE BULUNTULARI DÜNYAYA TANITILDI

Karahantepe’deki buluntular, 2025 yılı ekim ayında tüm dünyaya tanıtıldı. Söz konusu T biçimli dikilitaşın, Neolitik çağ insanının kendini T biçimli sütuna işlemeyi başardığı ilk örnek olarak insanlık tarihine ışık tuttuğu vurgulandı.

KAZILAR 10 AYRI ALANDA SÜRÜYOR

Taş Tepeler Projesi çerçevesinde, 2025 yılı kazı çalışmaları 10 farklı alanda sürmekte. Göbeklitepe ve çevresinde bulunan T biçimli dikilitaşların üzerindeki kol ve el kabartmaları, uzun süredir bu taşların insanı temsil ettiğine dair düşünceleri pekiştiriyordu. Karahantepe’de ortaya çıkarılan bu yeni buluntu, ilk kez bir T biçimli dikilitaş üzerinde insan yüzünün işlenmesiyle, Neolitik dönem araştırmalarında yeni bir dönüm noktası olarak değerlendirilmekte. Dikilitaşın üst kısmında yer alan yüz betimi, keskin hatları, derin göz çukurları ve küt biçimli burnuyla daha önce Karahantepe’de bulunan insan heykelleriyle benzer özellikler taşımakta. Bu keşif, Neolitik insanın sadece teknik ustalığını değil, kendini ifade etme biçimini ve soyut düşünme yeteneğini de gözler önüne seriyor.