SU SIKINTISI VE YENİDEN YAPILANMA İHTİYACI

Bulgaristan’da artan kuraklık ve kötü yönetim, milyonlarca insanı ciddi su sıkıntısıyla karşı karşıya bırakıyor. Kuzeydeki Hadzhidimitrovo köyünde 500 kişi, musluklardan su akmamaya başlayınca tek çare olarak derme çatma sondaj kuyularına yöneliyor. Geçen yıl 1,1 milyon lev (655 bin dolar) harcanarak yenilenen köyün su hattı, ne yazık ki yüzey sularını toplayan kuyular neredeyse boş durumda. Devletin acil çözüm olarak açtığı sondaj kuyusu, köyün tek su kaynağı haline gelmişken, tüm köye bir kereye mahsus dağıtılan 38 litrelik şişe su bile yaz sıcağında içme suyu ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak kalıyor.

SUYA ERIŞIMDE ZORLUK VE UYARILAR

Bloomberg’e göre, ülkede yaz aylarında neredeyse yarım milyon insan, yani nüfusun yaklaşık %8’i, suya erişim konusunda zorluk yaşıyor. 17 Ağustos itibarıyla, 283 köy ve birkaç kasabada 260 binden fazla kişiye zorunlu su kısıtlaması uygulanıyordu. Çiftçiler, ayçiçeği ve mısır rekoltesinin geçmiş yılların en düşük seviyelerine inebileceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Uzmanlar, Bulgaristan’ın su altyapısının çökme noktasında olduğunu ifade ediyor. Bilimler Akademisi’nden Emil Gachev, “Bir değişiklik olmazsa sistem çökecek. Su ve gıda fiyatları artacak, halk sağlığı risk altına girecek” şeklinde uyarıda bulunuyor.

ALTYAPI SORUNLARI VE YOLSUZLUKLAR

Ülkede su şebekesi büyük ölçüde 40 yıl önce, komünist dönemde inşa edildi. Bugün sistemin %60’ı sızıntılarla kayboluyor ve bu oran Avrupa Birliği içinde en yüksek seviyede. 2018’de, onarım bekleyen 900 barajdan yalnızca 130’u yenilenebildi. Çeşitli bölgelerde rezervuarların doluluk oranı %20-25 seviyelerine kadar düştü. AB, Bulgaristan’a su yatırımları için toplamda 2 milyar Euro fon sağlasa da, Çevre Bakanlığı ihtiyacın 18 milyar Euro olduğunu belirtiyor. Yolsuzluk ve siyasi krizler nedeniyle gerekli ilerleme sağlanamıyor. 2023 yılı itibarıyla, Avrupa Savcılığı, 2,6 milyon Euro değerinde bir AB destekli projede usulsüzlük tespit etmişti.

HALKIN ÇARESİZ LİK HALİ VE PROTESTOLAR

Köylüler, belediye ve hükümet arasındaki yetki karmaşası nedeniyle bir çözüm bulamıyor. Hadzhidimitrovo’da yaşayan Georgi Petrov, “19. yüzyılda değil, 21. yüzyılda yaşıyoruz ama yemek pişirmek, çamaşır yıkamak, hatta banyo yapmak için şişe suyu ve kovalarla idare ediyoruz” diyerek durumu özetliyor. Geçen yaz köylüler, yol kapama eylemleriyle sondaj kuyusunun açılmasını sağlamıştı. Ancak günümüzde yeniden protesto etmeye değmeyeceğini düşünüyorlar. Bazıları kendi imkânlarıyla yeni borular döşemeyi dahi planlıyor. Su sıkıntısı köylerde yaygınlaştıkça, genç nüfus başkent Sofya’ya ya da yurtdışına göç ediyor. Kalanlar ise yaşlanan bir nüfus ve boşalan köylerle baş başa kalıyor. Uzmanlar, bu durumun sadece Bulgaristan’a değil, tüm Avrupa’ya yayılma riski taşıdığı konusunda uyarıyor.