DÜNYA SAĞLIK ORGANİZASYONU’NDAN ENDİŞE VERİCİ RAPOR

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yayımladığı son rapor, elektronik sigara kullanımının çocuklar ve gençler arasında kaygı verici bir hızla yayıldığını gözler önüne seriyor. Rapora göre, DSÖ’nün faaliyet gösterdiği tüm bölgelerde 13-15 yaş arasındaki çocuklar, yetişkinlerden daha fazla e-sigara kullanıyor. Türkiye’de ise durum daha da iç açıcı değil; yasak olmasına rağmen e-sigaralar, cep telefonu haritalar uygulamaları üzerinden çocuklara satılmaya devam ediyor. Uzmanlar, sosyal medyada influencer’ların gençleri bu zararlı alışkanlığa yönlendirdiğine dikkat çekiyor.

HIZLA ARTAN KULLANIM ORANLARI

DSÖ’nün raporu, elektronik sigaraların serbest bırakıldığı ülkelerde çocuk ve gençler arasında kullanımın hızla arttığını gösteriyor. 13-15 yaş arasındaki çocukların, yetişkinlere kıyasla daha fazla e-sigara tükettiği aktarılıyor. Uzmanlar, bu ürünlerin dikkat çekici tasarımları, aromalı likitleri ve sosyal medyada sıkça yapılan reklamların gençleri çektiğini ifade ediyor. Ayrıca e-sigaraların, akciğer hastalıklarından kansere kadar ciddi sağlık riskleri taşıdığı raporda vurgulanan diğer bir nokta.

ÇOCUKLARA HEDEFLEYEN SATIŞ STRATEJİLERİ

Türk Toraks Derneği’nin 28. Yıllık Kongresi’nde yapılan bir araştırma, Türkiye’de e-sigara endüstrisinin çocukları hedef alan gizli yöntemlerini ortaya çıkardı. Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Elif Dağlı, e-sigaraların yasadışı olmasına rağmen şaşırtıcı yollarla pazarlanmakta olduğunu belirtiyor. Araştırmaya göre, 121 işletme haritalar üzerinden e-sigara satışı yapıyor; bunlardan 55’i 24 saat hizmet veriyor, 36’sı ise arabaya teslimat yapıyor.

TEHLİKELERİN BOYUTU

Prof. Dr. Dağlı, “E-sigaralar, çocuklarda zatürreye yol açabiliyor, hücre DNA’sına zarar veriyor ve kanser yapıcı maddeler içeriyor. Bu ürünlerin müşterileri ise büyük oranda çocuklar” diyerek mevcut tehlikeleri gözler önüne seriyor. Araştırma, Türkiye’de e-sigara satış sitelerinin 2017’deki 76’dan 217’ye yükseldiğini, özellikle “puff bar” adı verilen yüksek nikotinli ürünlerin 21 bin satış noktasında bulunduğunu ortaya koyuyor.

ÇOCUKLARA YÖNELİK SATIŞ SORUNLARI

Prof. Dr. Dağlı, satış noktalarındaki ürünlerin çocukların göz hizasında sergilendiğini ve bu durumun yasal düzenlemelerle çeliştiğini ifade ediyor. “Ne kadar kanunsuz madde varsa satışa sunuluyor. İçinde esrar olma ihtimali olan ürünler bile çocuklara pazarlanıyor” diyen Dağlı, durumun her geçen yıl daha da kötüleştiğini belirtti. Yasal düzenlemelere rağmen, satış noktalarının çocukları hedef alması ciddi bir denetim eksikliğine işaret ediyor.

SOSYAL MEDYANIN ETKİSİ

Türk Toraks Derneği Çocuk Göğüs Hastalıkları Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Saniye Girit, sosyal medyanın e-sigara kullanımını teşvik ettiğini aktardı. 500 çocukla gerçekleştirilen bir araştırmada, çocukların %67’sinin evlerinde en az bir aile üyesinin sigara kullandığı, %20’sinin ise daha önce paket sigara tükettiği ortaya çıktı. E-sigaraya yönelmelerinin başlıca nedenleri arasında aromaların çekiciliği, arkadaş etkisi ve sosyal medya influencer’ları bulunuyor. Prof. Dr. Girit, “Çocukların %80’i e-sigaranın zararları hakkında bilgi sahibi değil. Sosyal medyada e-sigaranın daha az zararlı olduğu ya da sigarayı bırakmaya yardımcı olduğu gibi yanlış bilgiler yayılıyor. Influencer’lar bu ürünlerin reklamını yaparak çocukları yanıltıyor” ifadelerini kullandı.

DENETİM TALEPLERİ

Araştırma, gençlerin sosyal medya üzerinden gördükleri reklamlarla e-sigaraya yönlendirildiğini ve kullanım yaşının giderek düştüğünü gösteriyor. Uzmanlar, e-sigara satışına yönelik denetimlerin artırılmasını ve sosyal medya reklamlarının engellenmesini talep ediyor. Türkiye’de yasal olmayan bu ürünlerin, özellikle çocuklara yönelik pazarlama taktikleriyle satılmasının hem sağlık hem de hukuki açıdan ciddi bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekiliyor. DSÖ ve Türk Toraks Derneği, hükümetleri ve teknoloji şirketlerini bu konuda daha fazla sorumluluk almaya çağırıyor.