ENFLASYONUN ETKİLERİ VE TERCİH DEĞİŞİKLİĞİ

Son yıllarda Türkiye’de yüksek enflasyon gölgesinde, kırmızı et fiyatları kayda değer bir artış gösterdi. Daha ulaşılabilir olan tavuk ve balık, sofralarda ana protein kaynakları haline geldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2021 sonrası kuzu eti fiyatları %660,6, dana etinin fiyatları ise %616,7 oranında arttı. Tavuk etinde ise fiyat artışı %241,9 ile sınırlı kalırken, balıkta artış %359’a ulaştı. Bu durum, tüketici tercihlerinde de değişikliklere yol açtı.

FİYAT ARTIŞLARININ TÜKETIME ETKİSİ

Ekonomim’den İbrahim Ekinci’nin haberine göre, enflasyonun tavan yaptığı Aralık 2021’de, TÜFE aylık bazda %13,58 artış göstererek %36,08 seviyesine çıktı. Bu tarihten itibaren kuzu ve dana eti gibi kırmızı et türlerinin fiyatları, tavuk ve balığın fiyatlarında çok daha fazla artış gösterdi. Kuzu ve dana eti fiyatları, tavuk etinin iki katından fazlasını; balığın ise neredeyse iki katı oranında yükseldi. TÜFE, 2003=100 bazlı endekse göre Aralık 2021’de 686,95 seviyesindeyken, Haziran 2025’te 3.132,17 puana çıkacak. Tavuk eti endeksi de 968,13’ten 3.310,35’e çıkarak %241,9’luk bir artış gösteriyor. Tavuk etindeki artış, genel enflasyonun 114 puan gerisinde kalırken, balık fiyat endeksi ise TÜFE’nin sadece 3,5 puan üzerinde artış gösterdi ve enflasyona paralel bir seyir izledi.

KIRMIZI ET TÜKETİMİNDE AZALMA

Kırmızı et fiyatlarındaki bu hızlı artış, tüketimi de olumsuz etkiledi. TÜİK verilerine göre, kişi başına kırmızı et tüketimi 2021’de 22,89 kg iken, 2024’te 16,6 kg’a düştü. Bunun yanında, tavuk ve balık tüketiminde artış gözlemleniyor. Türkiye’de kişi başına tavuk tüketimi 2005’te 13,59 kg iken, 2010’da 18,45 kg’a, 2021’de 21,19 kg olarak kaydedildi. 2024 itibariyle bu rakam 24,6 kg’a ulaşarak %16,1 oranında bir artış göstermiş durumda.

BALIK TÜKETİMİNDE DİKKAT ÇEKİCİ ARTIŞ

Balık tüketiminde de dikkat çeken bir artış yaşanıyor. 2021’de kişi başına 6,5 kg olan balık tüketimi, 2023’te 7,2 kg’a çıkarken, 2024 tahminlerine göre bu miktarın yaklaşık 9 kg olması bekleniyor. Bu, %38’lik bir artış anlamına geliyor.

KIRMIZI ET ÜRETİMİNDE DÜŞÜŞ

Kırmızı et üretiminde de gözle görülür bir düşüş söz konusu. TÜİK’in 2024 yılı verilerine göre toplam kırmızı et üretimi %11,7 azalarak 2 milyon 105 bin 895 tona geriledi. Bu üretimin 1 milyon 483 bin tonu sığır etinden, 509 bin tonu koyun etinden, 99 bin 500 tonu keçi etinden ve yaklaşık 14 bin tonu manda etinden oluşuyor.