İran Ordusunun Deniz Mayınları Yüklemesi

ABD’li yetkililere göre, İran ordusu geçtiğimiz ay Basra Körfezi’nde bazı gemilere deniz mayınları yüklemeye başladı. Bu durum, İsrail’in İran’daki bazı hedeflere yönelik düzenlediği saldırılardan sonra, Tahran’ın Hürmüz Boğazı’nı kontrol altına alma hazırlığı yaptığına dair endişeleri Washington’da artırdı. İsimleri açıklanmayan iki ABD’li yetkili, bu hazırlıkların İsrail’in 13 Haziran’daki ilk füze saldırısından sonra tespit edildiğini ifade etti. Henüz boğaza yerleştirilmeyen bu mayınlar, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma niyetinin ciddi olabileceğine işaret ediyor. Böyle bir gelişmenin tırmanan krizi daha da alevlendireceği ve küresel ticarete olumsuz etkileri olabileceği öngörülüyor.

Hürmüz Boğazı’nın Enerji Üzerindeki Etkisi

Dünya genelinde taşınan petrol ve doğal gazın yaklaşık beşte biri Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor. Boğazın kapanması durumunda enerji fiyatlarının önemli ölçüde artması bekleniyor. Ancak yaşanan gerilime rağmen, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği hava saldırılarının ardından küresel petrol fiyatları yüzde 10’dan fazla geriledi. Bu düşüş, çatışmanın enerji arzını etkilememiş olmasından kaynaklanıyor. 22 Haziran’da, ABD’nin İran’daki üç stratejik nükleer tesise havadan saldırı düzenlemesinin hemen ardından, İran parlamentosu Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasını öneren bir tasarıyı onayladı. Ancak bu kararın bağlayıcı olmadığı ve nihai yetkinin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi’nde bulunduğu bildirildi. İran, geçmişte boğazı kapatma tehdidinde bulunmuş, fakat bunu hiçbir zaman gerçekleştirmemişti.

Mayınların Tespiti ve Belirsizlikler

Reuters, İran’ın bu mayınları ne zaman yüklediğini doğrulayamıyor. Ayrıca, mayınların daha sonra gemilerden boşaltılıp boşaltılmadığı da belirsiz. ABD’nin mayınların yüklendiğini nasıl tespit ettiğine dair bilgi verilmedi. Ancak bu tür bilgilerin genellikle uydu görüntüleri veya insani istihbarat kaynaklarından elde edildiği biliniyor. Reuters’a açıklama yapan bir Beyaz Saray yetkilisi, “Başkan’ın başarılı şekilde yürüttüğü Operation Midnight Hammer, Husilere karşı yürütülen etkili operasyon ve maksimum baskı politikası sayesinde Hürmüz Boğazı açık kalmıştır” şeklinde konuştu. Pentagon, bu konudaki yorum talebine yanıt vermedi. İran’ın Birleşmiş Milletler’deki misyonu da açıklama yapmadı.

İran’ın Hürmüz Boğazı Üzerindeki Stratejisi

ABD’li yetkililer, İran’ın bu eyleminin bir blöf olma olasılığını da dikkate aldıklarını belirtti. Yetkililer, İran’ın boğazı kapatma niyetini göstermek için mayınları yüklemiş olabileceğini ifade etti. Ancak bu hazırlık, aynı zamanda bölgede küresel enerji güvenliğini tehdit edebilecek bir askeri önlem olarak da değerlendiriliyor. Hürmüz Boğazı, Umman ile İran arasında yer alan ve Basra Körfezi’ni Umman Körfezi ile Arap Denizi’ne bağlayan önemli bir deniz yoludur. Boğaz, en dar noktasında yalnızca 34 kilometre genişliğinde olup, iki yönlü ticaret koridoru ise sadece 3.2 kilometre genişliğindedir. OPEC üyeleri ve dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz ihracatçısı Katar, ham petrol ve doğal gaz ihracatlarının büyük kısmını bu boğaz üzerinden gerçekleştiriyor. İran, bu geçidi kullanarak büyük bir kısmını ihraç ediyor ve bu durum, ülkenin boğazı kapatma kararını ekonomik açıdan zorlaştırıyor.

Askeri ve İstihbarat Kapasitesi

İran, gerekirse Hürmüz Boğazı’nı kapatma kapasitesini sağlamak için uzun süredir ciddi kaynaklar ayırıyor. ABD Savunma İstihbarat Teşkilatı’nın 2019 tarihli raporuna göre, İran’ın 5.000’den fazla deniz mayını var ve bunları hızlı saldırı botlarıyla kısa sürede konuşlandırma yeteneğine sahip. Bölgedeki deniz ticaretinin güvenliğini sağlamakla görevli olan ABD’nin Beşinci Filosu, Bahreyn’de konuşlanırken, ABD Donanması bu amaç doğrultusunda yedi adet mayın tarama gemisi bulunduruyordu. Ancak bu gemiler, modern anti-mayın gemileriyle değiştiriliyor. Olası bir misilleme tehdidine karşı, ABD’nin anti-mayın gemileri geçici olarak Bahreyn’den çekildi. İran’nın yanıtı, yalnızca Katar’daki bir ABD askeri üssüne düzenlenen füze saldırısıyla sınırlı kaldı; ancak ABD’li yetkililer, İran’ın ileride daha kapsamlı misilleme girişimlerinde bulunabileceğini değerlendiriyor.