YENİ MAKROİHTİYATİ TEDBİRLER AÇIKLANDI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk lirasını (TL) güçlendirmek ve finansal istikrarı desteklemek amacıyla 2 Mayıs 2025 akşamı yeni makroihtiyati tedbirler duyurdu. Bu tedbirler, döviz tevdiat hesaplarındaki (DTH) zorunlu karşılık oranlarının artırılması ve ihracat dövizlerinin TCMB’ye satılma oranının yükseltilmesi gibi birçok alanı kapsıyor. Alınan kararlar, özellikle 19 Mart 2025 tarihinde İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasından sonra yaşanan ekonomik belirsizlikler ve yaklaşık 60 milyar dolarlık döviz satışı sonrasında rezervleri güçlendirme ihtiyacına yanıt olarak ortaya çıktı.

TCMB TARAFINDAN AÇIKLANAN KARARLAR

TCMB’nin resmi internet sitesinde yayınlanan açıklamaya göre, alınan tedbirler arasında yer alanlar şunlar:

Zorunlu Karşılık Oranları Artışı: Yabancı para mevduatlar için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı ve oran %21’den %23’e yükseldi.

Repo İşlemlerinde Değişiklik: Yurt içi yerleşiklerle yapılan 1 yıla kadar vadeli yabancı para cinsi repo işlemlerinde, zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırıldı ve hesaplama yöntemi güncellendi.

TL Mevduat Hedefi: Tüzel kişi TL mevduat payı %60’ın altında olan bankalara, bu oranı aylık 0,3 puan artırma hedefi getirildi.

TL Zorunlu Karşılıklara Faiz Artışı: TL mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklara uygulanan faiz oranı, TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin %84’ünden %86’sına çıkarıldı.

İhracat Dövizlerinde Zorunlu Bozdurma: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın İhracat Genelgesi’nde yapılan değişiklikle, ihracat bedellerinin TCMB’ye satılması gereken asgari oran %25’ten %35’e yükseltildi.

Döviz Dönüşüm Desteği: Firmaların ihracat bedeli dövizlerini TL’ye dönüştürmeleri için sağlanan destek oranı %2’den %3’e çıkarıldı.

TEDBİRLERİN ANLAMI VE BEKLENEN ETKİLERİ

Bu tedbirler, TL talebini artırmayı, dövize olan bağımlılığı azaltmayı ve TCMB’nin döviz rezervlerini güçlendirmeyi hedefliyor. Zorunlu karşılık artışı, döviz tevdiat hesaplarındaki zorunlu karşılık oranının %21’den %23’e çıkması, bankaların TCMB’ye ayırması gereken döviz miktarını artırıyor. Diğer yandan ihracat dövizlerinde zorunlu bozdurma oranının %35 olması, Türkiye’nin aylık yaklaşık 7,5-8 milyar dolarlık döviz girişi anlamına geliyor. Türkiye’nin Nisan 2025 ihracatı 21 milyar dolar, son 4 aylık toplam ihracat rakamı ise 86 milyar doları buldu. Bu oranla, 2025’in kalan 8 ayında 60-65 milyar dolarlık bir rezerv artışı öngörülüyor. Ek olarak, döviz dönüşüm desteği ile ihracatçıların zorunlu bozdurma dışı dövizlerini TL’ye çevirmeleri durumunda %3 destek ödemesi, TL talebini artıracak. Örneğin, 100 dolarlık bir ihracat gelirinde 35 dolar TCMB’ye satılacak, kalan 65 dolar TL’ye çevrildiğinde 1,95 dolar karşılığı TL desteği alınabilecek.