YENİ BİR KEŞIF: PUNCTUM

Yakın bir galakside bulunan ve yalnızca milimetre dalga boyundaki radyo ışımalarında gözlemlenebilen gizemli bir gök cismi, bilim insanlarını derin bir hayrete düşürdü. Şimdiye kadar gözlemlenen kozmik objelere benzemeyen bu yeni cisme “Punctum” ismi verildi. Şili’deki Universidad Diego Portales’ten Elena Shablovinskaia önderliğindeki ekip, bu keşfi ALMA (Atacama Büyük Milimetre/Milimetre altı Dizisi) teleskobuyla gerçekleştirdi. Shablovinskaia, “Süper kütleli kara delikler dışında Punctum gerçekten güçlü bir kaynak” diyerek, cismin kompakt bir yapıda olduğunu, güçlü ve düzenli bir manyetik alan barındırdığını ve yoğun enerji yaydığını ifade etti.

SAMANYOLU’NA YAKIN KONUMU

Punctum, Samanyolu Galaksisi’nin komşularından birisi olan 11 milyon ışık yılı uzaktaki aktif NGC 4945 galaksisinde yer alıyor. Ancak bu cisim, optik ya da X-ışını gözlemlerinde görünmüyor; yalnızca milimetre dalga boyunda tespit edilebiliyor. Bu durum, cismin doğasını daha da gizemli bir hale getiriyor. Punctum, tipik magnetarlardan 10 bin ila 100 bin kat, mikro-kuasarlardan yaklaşık 100 kat ve bilinen süpernovalardan 10 ila 100 kat daha parlak bir yapıya sahip. Bu tür cisimlerin uzayın en güçlü kozmik nesneleri arasında olduğu biliniyor.

ANLAŞILMAZ DOĞASI

Bilim insanları, Punctum’un senkrotron radyasyonu yaydığını düşünmekte. Bu tür ışıma, ışık hızına yakın hareket eden yüklü parçacıkların manyetik alanlar içerisinde spiral hareket ederek radyo dalgaları üretmesiyle meydana geliyor. Ancak şu ana dek bilinen magnetar ve pulsarlar, Punctum kadar güçlü milimetre ışınımı yaymıyor. Cismin ne olduğu konusunda kesin bir bilgi henüz yok. Olağandışı bir ortamda yer alan sıra dışı bir magnetar ya da yoğun maddeyle etkileşimde bulunan bir süpernova kalıntısı olabileceği düşünülüyor. Ancak Punctum, bildiğimiz herhangi bir kategoriye tam anlamıyla uymuyor. Araştırmacılar, ALMA ile yapılacak daha detaylı gözlemlerin ve James Webb Uzay Teleskobu’nun olası kızılötesi verilerinin bu gizemi çözebileceğini umuyor. Shablovinskaia, “Punctum bize milimetre dalga boyunda hala keşfedilecek çok şey olduğunu gösteriyor” dedi. Keşfe ilişkin bilimsel makale, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlanmak üzere kabul edildi.