YENİ TEDBİRLERİN DUYURULMASI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk lirasını (TL) güçlendirmek ve finansal istikrarı desteklemek amacıyla 2 Mayıs 2025 akşamı yeni makroihtiyati tedbirler duyuruyor. Alınan tedbirler, döviz tevdiat hesaplarında (DTH) zorunlu karşılık oranlarının artırılmasından, ihracat dövizlerinin TCMB’ye satılma oranının yükseltilmesine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Bu kararlar, özellikle İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrasında yaşanan ekonomik dalgalanmalar ve yaklaşık 60 milyar dolarlık döviz satışının ardından rezervleri güçlendirme ihtiyacına yanıt olarak alınıyor.

MAKROİHTİYATİ TEDBİRLERİNİ GELİŞTİRMEK

TCMB’nin resmi internet sitesinde yayımlanan duyuruya göre, alınan kararlar şunlardır:

Zorunlu Karşılık Oranları Artışı: Yabancı para mevduatlar için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırılıyor. Böylece oran %21’den %23’e yükseliyor.

Repo İşlemlerinde Değişiklik: Yurt içi yerleşiklerle yürütülen 1 yıla kadar vadeli yabancı para cinsi repo işlemlerinden sağlanan fonlar için zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırılıyor ve hesaplama yöntemi güncelleniyor.

TL Mevduat Hedefi: Tüzel kişi TL mevduat payı %60’ın altında bulunan bankalara, bu oranı aylık 0,3 puan artırma hedefi getiriliyor.

TL Zorunlu Karşılıklara Faiz Artışı: TL mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklara uygulanan faiz oranı, TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin %84’ünden %86’sına yükseltiliyor.

İhracat Dövizlerinde Zorunlu Bozdurma: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın İhracat Genelgesi’nde yapılan değişikliğe göre, ihracat bedellerinin TCMB’ye satılması gereken asgari oran, 31 Temmuz 2025’e kadar %25’ten %35’e çıkarılıyor.

Döviz Dönüşüm Desteği: Firmaların ihracat bedeli dövizlerini TL’ye dönüştürmesinin teşvik edilmesi amacıyla sağlanan destek oranı %2’den %3’e yükseltiliyor.

TEDBİRLERİN ETKİLERİ VE ANLAMI

Bu yeni tedbirler, TL talebini artırmayı, dövize olan bağımlılığı azaltmayı ve TCMB’nin döviz rezervlerini güçlendirmeyi hedefliyor. Zorunlu karşılık artışı, döviz tevdiat hesaplarında zorunlu karşılık oranının %21’den %23’e çıkması, bankaların TCMB’ye ayırması gereken döviz miktarını artırıyor. İhracat dövizlerinde bozdurma oranı da, ihracat bedellerinin %35’inin TCMB’ye satılması zorunluluğuyla, aylık yaklaşık 7,5-8 milyar dolarlık döviz girişi sağlamayı amaçlıyor. Türkiye’nin Nisan 2025 ihracatı 21 milyar dolar, son dört aylık toplam ihracatı ise 86 milyar dolar olarak kaydediliyor. Bu oran ile 2025’in kalan 8 ayında 60-65 milyar dolar rezerv artışı öngörülüyor. Döviz dönüşüm desteği ile ihracatçıların zorunlu bozdurma dışı dövizlerini TL’ye çevirmeleri durumunda %3 destek ödemesi, TL talebini teşvik edecek. Örneğin, 100 dolarlık ihracat gelirinde 35 dolar TCMB’ye satılacak; kalan 65 doların tamamı TL’ye çevrildiğinde 1,95 dolar karşılığı TL destek alınacak.