İRAN YENİ NÜKLEER GÖRÜŞMELERE HAZIRLANIYOR

İran devlet televizyonunun yaptığı haberde, İran’ın 2015 yılında sağlanan nükleer anlaşmanın Avrupalı taraflarının talebi doğrultusunda yeni bir nükleer görüşmeler dizisini kabul ettiği belirtiliyor. Görüşmelerin, 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirileceği kaydediliyor. İran’ı temsilen dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ve Kazım Garibabadi’nin bu görüşmelere katılacağı bildiriliyor. Daha önce, E3 ülkeleri olarak anılan İngiltere, Fransa ve Almanya da 16 Mayıs’ta İstanbul’da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir araya gelmişti. Taraflar, ABD ile İran arasında süren müzakereler boyunca gerçekleştirilen görüşmelerin devamı konusunda mutabık kalmıştı.

ABD İLE MÜZAKERELER DURDURULMUŞTU

İran ile ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken, İsrail 13 Haziran’da İran’a yönelik bir saldırı başlattı ve bu saldırı sonrasında hem ABD hem de Avrupa ile müzakereler kesildi. İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma ile kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının tekrar uygulanmasına olanak tanıyabilecek “tetik mekanizması (snapback)” maddesinin Avrupa ülkeleri tarafından kullanılmasından endişe ediyor. Bu mekanizmanın süresinin 18 Ekim’de biteceği öngörülüyor. Eğer İran’ın nükleer programıyla ilgili bir çözüm bulunamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce mekanizmayı işleterek dönüşüme gidebileceği düşünülüyor.

2015 TARIHİNDEKİ ANLAŞMA DETAYLARI

İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015 tarihinde, İran’ın nükleer faaliyetlerinin sınırlandırılması karşılığında yaptırımların kaldırılmasına dair bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD, 2018 yılında bu anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiş ve İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya almaya başlamıştı. İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler alınmasını istemiş fakat Avrupalılar, ABD’nin eylemine itiraz etmelerine rağmen bu konuda herhangi bir adım atamamıştı. Bunun sonrasında İran, anlaşmadaki taahhütlerini bir yıl içinde kademeli olarak durdurmaya başlamış ve daha sonraki süreçte yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine girişmişti. İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin anlaşmadan tek taraflı çekilmesinden sonra İran’a karşı “snapback” mekanizmasını işletme tehdidinde bulunuyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı ülkelerin, “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” ve “anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri” nedeniyle mekanizmayı devreye sokabilmek için hukuki bir dayanağa sahip olmadıklarını ifade ediyor.